Denendako Lizarraldea nahi dugulako jaio gara!

Ekonomia sozial eta eraldatzailearen inguruan lan eta bizi garen proiektuok osatzen dugu Denendako. Hamaika koloretako sarea ehundu dugu elkarlanean, hamaika izaeraduna, beste horrenbeste herritako bizilagunek josia, eta guztiok dugu komunean amets bat: Lizarraldean lan eta bizi nahi dugu. Gure txikitasunetik eraginez eskualde berria eraiki nahi dugu. Inguratzen gaituen lurrarekiko errespetuz eta haren erritmora bizituz. Gure arbasoen sustraiei loturik, herri hustuak bizitzaz betetzeko. Anitzak izan nahi dugu, eta harremanak eredu justu baten baitan eraiki nahi ditugu. Denok zaurgarri garela aitortuz eta ondorioz bizitza sustengatzeko zaintzak kolektibizatuz. Zainduz eta zainduak izanez. Eman-Jaso-Itzuliz. Auzolanez. Maitasunez.

Zergatik, bada, Denendako? Atzera begiratu besterik ez dago. Eredu kapitalistaren eta patriarkalaren itzalean (eta gutxi batzuen intereserako), hamarkada luzetako politika neoliberalen ondorioak pairatu ditu Lizarraldeak ere. Hala, emeki-emeki, gure eskualdeko herriak husten ari dira, hirien mesedetan: zerbitzuak galdu dituzte, biztanleriak behera egin du, harremanak urrundu dira, eta bertako usadioak eta hizkuntza ahanzturan iltzatu dira, besteak beste.

Neoliberalismoak, gainera, beste buelta bat eman dio torlojuari, eta ekonomiaren deslokalizazioaren eta globalizazioaren morroi bilakatu gaitu. Ondorioz merkatari txiki zein gremioak mehatxupean daude multinazionalei jarritako erraztasunen ondorioz, baino eredu injustua izateaz gain, eredu ez-jasangarri baten aurrean gaude, eta dagoeneko ohartzen hasiak gara Lizarraldeko lur emankorrak lehortzen ari zaizkigula, sute eta uholdeei zaurgarri. Duela ez hainbeste milaka familiei bizibide eta elikagaia ematen zieten lurrak agortzen ari zaizkigula. Egoera horren aurrean, Lizarraldeko gazte askok atzean utzi behar izan dute gure eskualdea, etorkizun oparoago bat eraikitzeko; gehienetan, gainera, hirigune handietara migratzen dute herriekin duten lotura ahulduz. Hori guztia gutxi balitz, sinestarazi digute gure proiektuak Lizarraldean eraikitzea amets utopikoak baino ez direla.

Ataka honetan gaudela, bestelako eskualde bat eraiki nahi dugu; non feminismoaren proposamenen erraietatik bizitza bizigarriak posible egingo dituen lurraldea erditu nahi dugun. Horretarako, ekonomian eragiten hasi nahi dugu, izan ere, ez dugu ahaztu behar ekonomia herritarron beharrak asetzeko baliabidea dela, baita zerbitzuak antolatzeko sistema ere. Horregatik, ekonomia bizitzaren mesedetan antolatzen hasi nahi dugu. Kapital metaketatik harago, herritarren beharrak erdigunean jarriko dituen sistema sozioekonomikoa elkarrekin eraiki nahi dugu: feminismoaren balioak proiektu bakoitzaren ekonomian txertatuz; ekonomia berdea indartuz; pertsonak erdigunean jarriz, lan duinak bermatuz; elkarrekin jardunez, interkooperazioan, batak besteari behar duen babesa eta indarra emanez; elkar- zainduz. Horretarako, ezaugarri hauen baitan josi nahi dugu gure ehun sozioekonomikoa:

  • Elkarrekikotasuna - zaintza: Hierarkia, ezberdintasun eta zapalkuntza anitzak eragiten dituen sistemaren aurrean, ekonomia sozial eta eraldatzaileak eredu berrietarantz jotzeko trantsizioa proposatzen du. Elkarrekikotasuna eta zaintza oinarria izango dira pertsonen, komunitateen eta herrien arteko harremanetan. Baita planetarekiko harremanetan ere. Aniztasuna positiboki aitortu eta txertatuko duten harreman horizontalak eraiki nahi ditugu.
  • Lan duina: Lana, bizitza sustengatu eta aberastasuna sortzen duten jarduera guztiak dira. Era honetan, ekonomia sozial eta eraldatzaileak, kapitalismoak ez bezala, “konpromiso soziala” sartzen du oinarri bezala ekuazioan. Lana, talde ekintzarako tresna dela ulertzen dugu: jendarteak dituen beharrak asetzeko antolatua, baina baita pertsona bakoitzaren eta jendartearen ahalduntzera, eta gaitasunak garatzera bideratua ere.
  • Jasangarritasun ekologikoa: Eredu kapitalista eta patriarkalak amalurra luzez objektu bilakatu izan badu ere, ekonomia sozial eta eraldatzaileak eskubidedun subjektu gisa aitortzen du; hura zaindu eta sostengatzea zentraltasunezko ardatz bilakatuz. Jarduera oro natur ingurumenarekiko errespetuz gauzatzen dela sustatu nahi dugu.
  • Aberastasunaren bidezko banaketa: Gure planetak behar duen trantsizio ekosoziala ahalbidetuko bada, kolokan jarri beharra dago egungo pentsamendu ekonomiko nagusia. Ekonomia sozial eta eraldatzaileak honela ulertzen du aberastasuna: komunitate batek bere kideen beharrei epe labur, ertain eta luzean erantzuteko duen gaitasuna eragiten duten elementu material, sozial, kultural eta natural guztiak dira. Horrela beharrezkoa zaigu aberastasuna integralki ulertu eta era bidezkoan sortu, banatu eta kontserbatzeko talde estrategia bat lantzea bizitza sustengatzeko.
  • Ingurunearekiko konpromisoa: Tokikotasunean oinarritutako ekoizpen, banaketa eta kontsumo eredu justu eta jasangarria sustatzea da ekonomia sozial eta eraldatzailearen asmoa, honela, subjektu ekonomiko, sozial eta politiko solidarioa, feminista, antiarrazista eta dekoloniala eraikitzeko. Konpromiso honi eutsiko bazaio, kontzientzia hartu beharra dago jendartearen eta lurraldearen errealitateaz eta, horrez gain, komunitatearen kide izatearen sentimendua indartzeko beharraz.

Hamaika gara Lizarraldea luze eta zabalean eredu justuago batean sinesten dugun norbanako, kooperatiba, elkarte edota eragileak. Batu gure ametsei, biderkatu ditzagun indarrak eta ekin diezaiogun agenda kolektibo eraldatzailea bultzatzeari! Eraiki dezagun guztion artean Lizarraldea bizigarriago bat! Hauspotu ditzagun gure herrietako sugarrak! Izan dadila Lizarraldea Denendako!